Anatomija i hemija drveta

Cilj kursa je da upozna studente sa anatomskom građom i osnovnim hemijskim jedinjenjima koja čine drvnu supstancu. Takođe, poznavanje nadmolekulske strukture celuloze i strukture ćelijskog zida, uporedo sa poznavanjem anatomije drveta omogućiće povezivanje sa nizom osnovnih fizičkih, strukturnih i mehaničkih osobina drveta, što će obezbediti bolje poznavanje drveta kao konstrukcionog materijala, kao i drveta kao sirovine za mehaničku i hemijsku preradu

Studenti stiču saznanja koja ih osposobljavaju da povežu osobine i ponašanje drveta kao materijala sa njegovim hemijskim sastavom, čime bivaju osposobljeni za kompetentno i organizovano pristupanje rešavanju problema.

Teorijska nastava: 

Uvod u Anatomiju drveta (makroskopska i mikroskopska građa). Građa ćelijskog zida. Građa i deoba kambijalnih ćelija. Makroskopska građa četinarskih vrsta značajnih za preradu drveta. Mikroskopska građa značajnijih četinara. Makroskopska građa lišćarskih vrsta značajnih za hemijsku i mehaničku preradu drveta. Mikroskopska građa značajnijih lišćarskih vrsta. Značaj za karakterisanje drveta i hemijskog sastava drveta kao konstrukcionog materijala i sirovine za hemijsku preradu. Ultrastruktura zidova ćelija normalnog i reakcionog drveta. Model unutrašnje strukture zidova ćelija drveta. Hemijski sastav lišćarskog i četinarskog drveta. Raspodela strukturnih komponenata po slojevima ćelijskog zida. Uticaj strukturnih komponenata na osobine drveta. Uticaj nestrukturnih – ekstraktivnih materija na osobine drveta. Molekulska i nadmolekulska struktura celuloze. Reaktivnost celuloze – reakcije esterifikacije i eterifikacije, promene u kiseloj i baznoj sredini. Mesto i uloga i sastav i struktura glavnih hemiceluloza lišćara i četinara. Sastav i struktura hemiceluoza reakcionog drveta. Značaj hemiceluloza i lignifikovanja. Svojstva i raspodela lignina u ćelijskom zidu. Podela ekstraktivnih materija po načinu izolovanja i po hemijskom sastavu. Smola četinara. Terpeni i terpenoidi. Taninske supstance. Fenolne ekstraktivne supstance.

Praktična nastava: 

Kroz praktični deo nastave studenti će se na vežbama upoznati sa makroskopskom i mikroskopskom građom značajnijih četinarskih i lišćarskih vrsta. Na vežbama u laboratoriji za Anatomiju drveta studenti će praveći mikroskopske preseke naših najzastupljenijih vrsta drveća ovladati mikroskopskom građom drveta a sve u cilju njihove upotrebne vrednosti. Određivanje: sadržaja vlage u drvetu i kori, sadržaja celuloze u drvnoj sirovini metodom Kiršnera i Hofera, sadržaja ekstraktivnih materija rastvorljivih u smeši etilalkohola i toluola, sadržaja kiselo nerastvornog lignina Klasonovom metodom; Obrada rezultata i priprema elaborata.