Hemija drveta

Cilj kursa je da upozna studente sa osnovnim hemijskim jedinjenjima koja čine drvnu supstancu. Takođe, poznavanje nadmolekulske strukture celuloze i strukture ćelijskog zida, uporedo sa poznavanjem anatomije drveta omogućiće povezivanje sa nizom osnovnih fizičkih, strukturnih i mehaničkih osobina drveta, što će obezbediti bolje poznavanje drveta kao konstrukcionog materijala, kao i drveta kao sirovine za mehaničku i hemijsku preradu

Studenti stiču saznanja koja ih osposobljavaju da povežu osobine i ponašanje drveta kao materijala sa njegovim hemijskim sastavom, čime bivaju osposobljeni za kompetentno i organizovano pristupanje rešavanju problema.

Teorijska nastava

Predmet istraživanja hemije drveta  i  značaj za karakterisanje drveta i osobina drveta kao konstrukcionog materijala i sirovine za hemijsku preradu. Ultrastruktura zidova ćelija normalnog i reakcionog drveta. Model unutrašnje strukture zidova ćelija drveta. Hemijski sastav lišćarskog i četinarskog drveta. Raspodela strukturnih komponenata po slojevima ćelijskog zida. Uticaj strukturnih komponenata na osobine drveta. Uticaj nestrukturnih – ekstraktivnih materija na osobine drveta. Osnovni prilazi analizi  hemijskog sastava drveta – standardi, uzorkovanje, osnovne analize. Molekulska i nadmolekulska struktura celuloze. Makromolekulska svojstva celuloze, stepen polimerizacije. Reaktivnost celuloze – reakcije esterifikacije i eterifikacije, promene u kiseloj i baznoj sredini. Mesto i uloga i sastav i struktura glavnih hemiceluloza lišćara i četinara. Sastav i struktura hemiceluoza kompresionog i tezionog drveta. Metode izolovanja hemiceluloza iz drveta. Značaj hemiceluloza i lignifikovanja za hemijsku preradu drveta i njihova uloga u proizvodima hemijske prerade. Biosinteza lignina u lišćarskom i četinarskom drvetu, monomerne podstrukture  i svojstva i raspodela lignina u ćelijskom zidu. Podela ekstraktivnih materija po načinu izolovanja i po hemijskom sastavu. Smola četinara. Terpeni i terpenoidi. Taninske supstance. Fenolne ekstraktivne supstance. Reakcije ekstraktivnih komponenti u uslovima hemijske prerade drveta.

Praktična nastava:

Drugi oblici nastave – laboratorijske vežbe

Praktična nastava: Određivanje: sadržaja vlage u drvetu i kori, sadržaja vlage u drvetu i kori, sadržaja pepela u drvetu i kori, sadržaja celuloze u drvnoj sirovini metodom Kiršnera i Hofera, sadržaja ekstraktivnih materija rastvorljivih u smeši etilalkohola i toluola, sadržaja supstanci rastvorljivih u vodi: sadržaj supstanci rastvorljivih u toploj vodi (900C), sadržaja kiselo nerastvornog lignina Klasonovom metodom; Primena bojenih reakcija – Mojleov test za razlikovanje različitih vrsta lignina; Obrada rezultata i priprema elaborata